Polska jako kraj w sercu Europy, członek Unii Europejskiej i innych światowych organizacji  jest głęboko dotknięta procesami zmieniającego się świata. Każdy kryzys to co prawda szansa, ale również i zagrożenie: Szansa –  aby zweryfikować istniejące sojusze, zredukować podziały i znaleźć progresywne rozwiązania. Zagrożenie – m.in. dla politycznej stabilności instytucji takich jak Unia Europejska. Jaką rolę w tym wszystkim będzie pełnić Polska w postpandemicznym świecie? Czy może aktywnie współdecydować o przyszłości projektu europejskiego? Czy poradzi sobie z ekonomicznym i społecznym wyzwaniem, jakim jest nadchodzący światowy kryzys?

Dla Unii Europejskiej pandemia stanowi nieustający – i nie jedyny – sprawdzian. Czy to z powodu ograniczonych kompetencji, czy to z powodu opieszałości, Bruksela oddała odpowiedzialność za pierwsze reakcje na Covid19 państwom członkowskim, aby później podjąć zdecydowane działania, ustanawiając przełomowy Fundusz Odbudowy i pracując nad Europejskim Zielonym Ładem. Kolejny sprawdzian odbywa się w jej sąsiedztwie: w Białorusi, na Morzu Śródziemnym, na greckich wyspach, u wybrzeży Libii i w Libanie. Czy Europa, która ma ambicje bycia globalnym graczem, będzie w stanie przebudować i wzmocnić swoją wewnętrzną konstrukcję oraz odpowiedzieć na wyzwania leżące u jej progu?

Rok 2020 wstrząsnął polityką międzynarodową, do ciągle trwających kryzysów doszły nowe konflikty i wyzwania. Asertywność Chin Xi Jinpinga znajduje wyraz w coraz bardziej agresywnych działaniach, czy to wobec protestujących w Hongkongu, czy na granicy z Indiami, czy też w postaci przemieszanej z groźbami „dyplomacji maseczkowej”. Stany Zjednoczone, być może tymczasowo, abdykowały z roli globalnego lidera, a Europa jeszcze w nią nie wrosła. Jednocześnie po traumatycznych doświadczeniach otwiera się pole do większej współpracy, reformy istniejących multilateralnych instytucji i budowy nowych formatów dialogu. W jakim stanie będzie świat po kryzysie i co Europa jest w stanie zrobić, by skierować go na lepsze tory?

Kwestie zmian klimatycznych stały się stałym elementem rozważań politycznych i debat społecznych. Polacy coraz więcej wiedzą na ten temat i coraz bardziej angażują się w walkę o zrównoważony rozwój. Skutki zmian odczuwalne są już teraz w postaci przedłużających się okresów susz, fal upałów i częstszych nawałnic. Brak zdecydowanych działań na rzecz ochrony klimatu będzie skutkować kryzysem środowiskowym, finansowym i humanitarnym obejmującym cały świat. Zapaść ekonomiczna wywołana pandemią koronawirusa stanowi kolejne wyzwanie w uznaniu neutralności klimatycznej za priorytet. Jakie będą rozwiązania europejskiego Funduszu Odbudowy i czy pozwoli on na realizację celów klimatycznych? Jak uczynić dobro planety nadrzędnym celem w obliczu globalnego kryzysu?

Gwałtowne zamknięcie się praktycznie wszystkich krajów uczynił granice, wcześniej dla wielu z nas przeźroczyste lub stanowiące co najwyżej pewną niewygodę, nieznośnie namacalnymi. Oczywiście były one zdecydowanie namacalne już wcześniej  dla tych, którzy próbowali dotrzeć do Europy. Pandemia zmusiła nas do skonfrontowania się z pytaniami o bezpieczeństwo, kontrolę i wolność, które w spokojniejszych czasach Unia Europejska poprzez strefę Schengen czyniła nieistotnymi. Zarazem jednak zamknięte przejścia, kwarantanny i odwołane loty nie odizolowały społeczeństw od siebie. Wręcz przeciwnie: protesty w Stanach Zjednoczonych i w Białorusi znajdują oddźwięk na całym świecie, a aktywiści klimatyczni w różnych krajach walczą o wspólną sprawę. Co teraz oznaczają dla nas granice i jaką funkcję spełniają? Dla kogo stanowią barierę, a kto potrafi działać ponad nimi?

Kryzysy powodują skrajne i często sprzeczne reakcje. Pragnienie powrotu do tego, co było, konkuruje z dążeniem do radykalnej zmiany, która naprawi bolączki dawnego świata i zapobiegnie przyszłym katastrofom. W wyniku pandemii Unia Europejska zdobyła się na przełomowe ruchy, wzmagają się działania na rzecz klimatu, a ruchy antyrasistowskie walczą o rozliczenie dawnych win i sprawiedliwsze społeczeństwo. Jakie są szanse na powodzenie tych starań? Gdzie leży „granica bólu”, za którą dalsze zmiany prowokują negatywną reakcję? Ile mogą uczynić sami obywatele, a gdzie potrzebne są zmiany instytucjonalne?